Alles over de Wet kwaliteitsborging bouw, hoe zit het precies?
De Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb) is per 1 januari 2024 in gegaan. De veranderingen uit de Wkb gelden tot en met 2028 alleen voor eenvoudige bouwwerken. Dit zijn bijvoorbeeld eengezinswoningen en kleinere bedrijfspanden. Vanaf 2028 volgen de andere bouwwerken. Hierdoor kunnen bouwbedrijven en gemeenten stap voor stap ervaring opdoen met het nieuwe toezicht in de bouw.
Deze wet heeft gevolgen voor iedereen die in de bouw werkt: opdrachtgevers, opdrachtnemers en toezichthouders. Het doel? De kwaliteit van bouwwerken te verbeteren door aanscherping van de eisen voor ontwerp, uitvoering en oplevering van bouwwerken. De overheid wil met de Wkb ook de positie van de bouwconsument versterken en het vertrouwen in de bouwsector vergroten. De wet heeft gevolgen voor aannemers, architecten, constructeurs, installateurs en andere betrokken partijen in de bouwsector.
In dit artikel:
Kortom: Alle informatie die je nodig hebt om je voor te bereiden op de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen.
De belangrijkste veranderingen van de Wet kwaliteitsborging bouw
De Wet kwaliteitsborging voor het bouwen, de naam zegt het al: kwaliteitsborging betekent dat bouwwerken moeten voldoen aan bepaalde kwaliteitsnormen, zoals o.a. de voorschriften van het bouwbesluit. Op papier én in de praktijk. Aan het bouwbesluit verandert niets, maar wel aan het toezicht hierop én de aansprakelijkheid van de aannemer. Hoe dat precies zit, lees je hier:
1. Toezicht op de bouwkwaliteit
Kwaliteitsborging door private partijen: In plaats van dat de gemeente toezicht houdt op de kwaliteit van het bouwen, komt er een systeem waarbij private partijen de kwaliteitsborging gaan uitvoeren. Dit betekent dat aannemers en andere partijen verantwoordelijk zijn voor het aantonen dat het bouwwerk voldoet aan de wettelijke eisen en dat de kwaliteit op orde is.
2. Verplichte opleveringstoets
Voordat een bouwwerk kan worden opgeleverd, moet er een opleveringstoets worden uitgevoerd door de kwaliteitsborger. Hierbij wordt gecontroleerd of het bouwwerk voldoet aan de eisen uit het Bouwbesluit en of er sprake is van verborgen gebreken. Pas als de opleveringstoets is uitgevoerd en het bouwwerk aan de eisen voldoet, mag het worden opgeleverd.
3. Verruimde aansprakelijkheid aannemer
De aannemer blijft aansprakelijk voor gebreken die tijdens de bouw zijn ontstaan en tot vijf jaar na de oplevering aan het licht komen. Dit betekent dat de aannemer verantwoordelijk blijft voor de kwaliteit van het bouwwerk, ook nadat het is opgeleverd.
4. Verbeterde positie bouwconsument
De bouwconsument krijgt een sterkere positie door de Wkb. Zo heeft de consument recht op een dossier waarin alle documenten met betrekking tot het bouwproces worden bewaard. Daarnaast kan de consument een geschil voorleggen aan de Geschillencommissie.
5. Strengere eisen aan aannemers
Om kwaliteitsborging goed te kunnen uitvoeren, moeten aannemers voldoen aan strengere eisen. Zo moeten zij kunnen aantonen dat zij beschikken over de juiste kennis en ervaring op het gebied van kwaliteitsborging.
Waarom is kwaliteitsborging in de bouw nodig?
Kwaliteitsborging in de bouw is nodig om ervoor te zorgen dat bouwprojecten veilig, duurzaam en functioneel zijn. Het bouwproces is complex en omvat vele verschillende activiteiten, zoals ontwerp, planning, constructie, installatie en onderhoud. Bij elk van deze activiteiten kunnen fouten optreden, wat kan leiden tot defecten, veiligheidsrisico’s en hogere kosten.
Kwaliteitsborging is daarom belangrijk om deze fouten te voorkomen en ervoor te zorgen dat elk aspect van het bouwproces aan de vereiste normen en voorschriften voldoet. Dit kan worden bereikt door het opstellen van specifieke kwaliteitsnormen en procedures, het regelmatig testen en inspecteren van bouwmaterialen en -componenten, het controleren van de uitvoering van werkzaamheden door gekwalificeerde professionals en het documenteren van alle stappen in het bouwproces.
Kwaliteitsborging is ook belangrijk omdat het de klant vertrouwen geeft dat het bouwproject aan hun eisen en verwachtingen zal voldoen. De Wkb versterkt de positie van de opdrachtgever. Het is namelijk aan de opdrachtnemer, de bouwer, om aan te tonen dat het bouwwerk is gerealiseerd volgens de regelgeving. Bouwbedrijven moeten bouwprojecten dus goed (gaan) documenteren.
Wie heeft welke informatieplicht?
De nieuwe wetgeving verplicht alle betrokkenen om aantoonbaar kwaliteit te leveren, in de vorm van verplichte bouwdossiers bij oplevering. Wat betekent dit in de praktijk voor bouwbedrijven? Wat houdt een bouwdossier in en wie heeft welke informatieplicht?
Informatieplicht bouwer
De bouwer/hoofdaannemer is verplicht om een kwaliteitsborger in te schakelen (zie ook ‘wat is de rol van kwaliteitsborger’). De aannemer geeft de kwaliteitsborger zo goed mogelijk inzicht in hoe het bouwproject wordt/is gerealiseerd. Dat doet hij door verschillende documenten te overleggen, zoals het bouwplan, tekeningen, berekeningen, risicobeoordelingen, foto’s etc. Zo bewijst hij dat dit in lijn is met het bouwbesluit. Dat kan hij onmogelijk alleen, want de bouwer werkt met veel partijen samen. Hij beschikt dan ook niet over álle informatie om het bouwdossier op te stellen. Daarom wordt een deel van de informatieplicht verlegd naar derden, zoals architecten, onderaannemers of leveranciers. Zij zijn verantwoordelijk voor een deel van de bewijslast.
De bouwer moet – bij het bouwen van woningen voor particulieren- de opdrachtgever ook schriftelijk informeren over de wijze waarop hij verzekerd is tegen de gevolgen van faillissement en tegen kwaliteitsgebreken. Er moet minimaal worden gemeld: de omvang, dekkingsgraad, looptijd en som van de verzekering of financiële zekerheid. Een verzekering is niet verplicht, dus deze informatie kan ook bestaan uit de mededeling dat er geen verzekering is.
Informatieplicht architect
De architect (/adviseur) levert de nodige inhoudelijke kennis om er voor te zorgen dat het eindresultaat conform het Bouwbesluit 2012 gebouwd is. Uit zijn dossier moet blijken dat daaraan wordt voldaan.
Informatieplicht onderaannemers/leveranciers
Onderaannemers en leveranciers werken en leveren producten die aantoonbaar voldoen aan de gestelde eisen. Zij moeten hierop garanties kunnen verstrekken . Voor de (onder)aannemer geldt dat gebreken die voor de oplevering ontdekt zijn, gedocumenteerd moeten worden. Dit kun je doen door bijvoorbeeld op het opleveringsformulier ook de goedgekeurde onderdelen op te nemen. Na de oplevering kun je alleen vrijgesteld worden van aansprakelijkheid als het gebrek niet toerekenbaar is.
De optelsom van deze informatie wordt door de bouwer aangeleverd bij de opdrachtgever. De opdrachtgever wisselt dit uit met het bevoegd gezag (de gemeente) en de kwaliteitsborger. Dat proces ziet er zo uit:
Wat is de rol van de kwaliteitsborger?
De kwaliteitsborger is een persoon/organisatie die, op basis van een daartoe door de overheid erkend kwaliteitsborgingsinstrument, gecertificeerd is om die verklaringen af te geven. De erkenning van deze instrumenten geschiedt door een nieuw op te richten Toelatingsorganisatie (TO), een Zelfstandig Bestuurs Orgaan (ZBO). Daarmee heeft de Toelatingsorganisatie dezelfde status als bijvoorbeeld de Raad voor Accreditatie.
De kwaliteitsborger moet op basis van het bouwplan een risico-inventarisatie maken en een kwaliteitsborgingsplan opstellen. In de regel zal hij dus ook toezicht tijdens de bouw houden op de kritieke momenten. Anders kan hij immers geen onderbouwde verklaring aangeven.
De kwaliteitsborger mag niet betrokken zijn bij het ontwerp, de ontwikkeling of de bouw van het gebouw. Hij moet onafhankelijk werken conform de vereisten in de NEN-EN-ISO 17020 (Inspectiecertificatie). Een bouwer of architect kan dus geen kwaliteitsborger voor het eigen werk zijn.
Wie controleert naleving van de Wet kwaliteitsborging bouw?
De kwaliteitsborger beoordeelt de kwaliteit aan de hand van vastgestelde beoordelingsnormen, het ‘instrument voor kwaliteitsborging’. Hoewel de bouwer verantwoordelijk is voor het documenteren van deze controles gedurende de uitvoering, is het aan de kwaliteitsborger om de gemeente te informeren over zijn eindoordeel. Er worden door hem een zogenoemd Opleverdossier en een Verklaring overgedragen aan de gemeente.
Pas bij een positieve verklaring dat het gebouw aan alle wettelijke eisen voldoet, verleent de gemeente een ingebruikname vergunning. Mocht de beoordeling niet goed zijn dan heeft de gemeente de plicht om te handhaven. Indien een kwaliteitsborger de Verklaring niet afgeeft, dan mag het gebouw niet in gebruik worden genomen en gaat de gemeente per direct over tot handhaving.
Wat is het risico als je de Wkb niet naleeft?
Wie niet aan kan tonen dat de vereiste kwaliteit is geleverd, komt niet in aanmerking voor een ingebruikname vergunning. De gemeente blijft de (eind)verantwoordelijke (en handhavende) partij en als een bouwwerk niet aan de regels lijkt te voldoen, kan de gemeente besluiten in te grijpen.
Werk aan de winkel dus! Hoewel de wetgeving gefaseerd van kracht gaat, vraagt de Wkb om een efficiënte informatiehuishouding. De realiteit is dat menig bouwbedrijf nog genoeg te doen heeft om zijn digitale processen te stroomlijnen en Wkb-proof te worden.
De Wet kwaliteitsborging bouw en document management: hoe organiseer je de vastlegging voor het opleverdossier?
De Wet kwaliteitsborging voor het bouwen heeft het nodige te betekenen voor de wijze waarop bouwbedrijven informatie over hun projecten documenteren. Hoe zorgvuldiger je documenteert, hoe beter je kunt aantonen (bewijzen) dat je voldoet aan alle wet- en regelgeving. Hoe beperk je de administratieve last en organiseer je je informatiestromen efficiënt?
Het verplichte opleverdossier: hoe organiseer je de vastlegging?
Bij veel bouwbedrijven maakt vastlegging al in meer of mindere mate onderdeel uit van het reguliere bedrijfsproces. De vraag is echter hoe de informatie gedocumenteerd wordt, zodat je het op een later moment eenvoudig kunt inzien en overzichtelijk kunt presenteren. Dat is waar een document management systeem (DMS) om de hoek komt kijken.
Wat is document management?
Bij ieder bouwproject ontstaan documenten, vanaf de inschrijving en het ontwerp tot aan de calculatie en realisatie. Om aan te kunnen tonen dat er gebouwd is volgens alle wet- en regelgeving, is het van belang deze informatie goed te documenteren zodat je eenvoudig een bouwdossier kunt samenstellen. En ook makkelijk moet kunnen delen met externen, op een veilige manier. Een document management systeem ondersteunt dit. Hoe, dat lees je hieronder.
Efficiënte vastlegging voor het opleverdossier met document management
Alle informatie op het juiste moment bij de juiste persoon beschikbaar. Altijd en overal. Dat is waar document management om draait: het efficiënt inrichten, beheren, digitaliseren, structureren en stroomlijnen van alle (digitale) documenten en informatie in de organisatie.
Hoe een DMS je helpt bij het voldoen aan de Wkb
Een document management systeem helpt je:
- Informatie snel terug te vinden of samen te stellen. Of het nu gaat om een compleet projectdossier, een specifieke e-mail, werktekening, video of calculatie: door middel van de metadata in het DMS heb je je opgeslagen documenten in no-time bij de hand.
- Informatie veilig te delen met collega’s óf partners. Iedereen die toegang heeft tot de informatie kan deze zien, lezen en/of bewerken. Intern en extern. Elk bestand is maar één keer aanwezig. Daardoor zijn wijzigingen direct beschikbaar en raadpleeg je altijd het juiste exemplaar. 24/7, op elk moment, vanaf elk device en elke locatie.
- Werkstromen te organiseren. Zo kun je taken, acties en tijdlijnen vaststellen en automatiseren. Neem bijvoorbeeld het goedkeuren van documenten: dit kun je volledig geautomatiseerd aanbieden bij bijvoorbeeld de kwaliteitsborger.
- Informatie kunt ontsluiten in andere bouw-specifieke applicaties, dankzij een koppeling. Zo sluit je de informatiestromen naadloos aan op bestaande werkprocessen in bijvoorbeeld; Afas, EDControls, Relatics, Visma Solidbricks, homeDNA en 4PS. Hiermee voorkom je dubbel werk als het onderhouden van meerdere systemen.
Is de bouwbranche klaar voor de Wet kwaliteitsborging bouw?
De Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb) is nu toch echt in werking getreden. Is de bouwbranche er klaar voor? Uit de laatste Bouwmonitor blijkt dat minder dan de helft van de bouwbedrijven geen bouwprojecten hebben opgestart met toetsing door een kwaliteitsborger. Meer hierover lees je in dit Cobouw-artikel.
Bronnen
- https://www.stichtingibk.nl/faq/
- https://www.cobouw.nl/bouwbreed/nieuws/2019/09/hoe-de-wet-kwaliteitsborging-wkb-voor-het-bouwen-uw-bouwwereld-verandert-101275347
- https://www.bvd-advocaten.nl/blogs/wet-kwaliteitsborging-aangenomen-wat-brengt-het-de-aannemer
- https://www.bkplus.nl/themasessie-4-gebouwdossier/
- https://privacy.vakmedianet.nl/omgevingindepraktijk/?ref=https%3A%2F%2Fwww.omgevingindepraktijk.nl%2Fdossiers%2Fkwaliteitsborging
- https://www.tenholternoordam.nl/kennisdelen/blog/de-wet-kwaliteitsboring-voor-het-bouwen-hij-komt-er-dan-toch/
- https://www.bouwendnederland.nl/wet-kwaliteitsborging/veelgestelde-vragen/algemene-vragen
- https://www.stichtingibk.nl/veelgestelde-vragen/wat-kan-ik-als-bouwbedrijf-doen-om-mij-zo-goed-mogelijk-voor-te-bereiden-op-de-nieuwe-we
